@Geranium, tak, utwierdziła mnie w tym lektura książek profesora fizyki Carlo Rovelli np. "Rzeczywistość nie jest taka jak się wydaje" czy "Helgoland" gdzie już wprost nawiązuje do filozofii Nagardżuny.
Oraz różnych artykułów np. ten, napisany przez innego fizyka, jest świetny
https://buddhaweekly.com/a-theoretical-p...and-minds/
Przy czym nie poszedłbym w skrajność, że absolutna rzeczywistość nie istnieje jak np. tradycja Gelug, tylko, że wykracza poza wszelkie nawet najbardziej fundamentalne koncepcje, czasu, przestrzeni, nawet egzystencji.
Buddyzm zazwyczaj odnosił się do tego poprzez negację, "ani istnieje, ani nie istnieje, ani jedno i drugie ani ani ani" jednak są fragmenty bardziej afirmatywne np. słowa Buddy:
"
There is that sphere of being where there is no earth, no water, no fire, nor wind; no experience of infinity of space, of infinity of consciousness, of no-thingness, or even of neither-perception-nor-non-perception; here there is neither this world nor another world, neither moon nor sun; this sphere of being I call neither a coming nor a going nor a staying still, neither a dying nor a reappearance; it has no basis, no evolution, and no support: it is the end of dukkha. (UD. 8.1)"
"Knowing the destruction of fabrications, you know the unmade"
(Dhp 383 w tłumaczeniu Roba Burbea'ego)
"
There is, monks, an unborn — unbecome — unmade — unfabricated. If there were not that unborn — unbecome — unmade — unfabricated, there would not be the case that escape from the born — become — made — fabricated would be discerned. But precisely because there is an unborn — unbecome — unmade — unfabricated, escape from the born — become — made — fabricated is discerned."
(Ud 8:3)
Więc w buddyzmie neguje się absolutność/obiektywizm wszystkich form, w tym najbardziej podstawowych jak czas, przestrzeń, świadomość zmysłowa, konceptualna itd., przedstawia się je jako relatywne i doświadcza się tego głęboko w medytacyjnych praktykach wglądu, jednak nie jest to nihilizm, bo jak już przejrzy się te formy i tym samym odrzuci identyfikację z i przywiązanie do tego co względne/ ulotne/ sfabrykowane to to co pozostaje jest już poza możliwościami jakiegokolwiek określenia, co stwierdził np. Sāriputta ale też i sam Budda:
"Where all phenomena are removed, all ways of speaking are removed as well."
(Sn 5:6).
choć ma ta "sfera" swoje nazwy: Unfabricated, Truth, Nibbana, Deathless, Takość, Unborn, Unmanifest w tradycji Zen np. "Original Face", "Void".
W Taoizmie jest podobnie:
"The Tao that can be told is not the eternal Tao".
