[Forge]

Z "Cierpień młodego Wertera" Goethego. Warte uwagi:

My, ludzie, skarżymy się często - zacząłem - że tak mało jest dni dobrych, a tak wiele złych, jak mi się zdaje, przeważnie niesłusznie. Gdybyśmy zawsze z otwartym sercem przyjmowali dobro, które nam Bóg na akżdy dzień gotuje, mielibiśmy także dość siły, by nieść zło, jeśli sie zdarzy. -Jednak nie mamy wpływu na własne usposobienie - rzekła pastorowa - wieleż to zależy od ciała. Jeśli ktoś niezdrów, wszędzie mu niedobrze. - Przynałem jej to. - Uważajmy to więc - ciągnąłem dalej - jako chorobę i pytajmy, czy nie ma na to lekarstwa. (...) Ze złym humorem jest tak, jak z lenistwem, bo jest to rodzaj lenistwa, natura nasza jest bardzo do niego skłonna, a jednak jeśli raz zdobędziemy się na siłę, by nabrać ducha, robota idzie nam jak po maśle i znajdujemy w pracy, by nabrać ducha, orbota idzie nam jak po maśle i znajdujemy w pracy prawdziwą przyjemność. (...) Jest tu mowa o nieprzyjemnym uczuciu - rzekłem - którego przecie każdy rad się pozbyć i nikt nie wie, jak daleko sięgają jego siły, póki ich nie wypróbuje. Niewątpliwie, każdy, kto jest chory, będzie się radził wszystkich lakrzy i nie cofnie się przed największymi ofiarami, i nie odrzuci najbardziej gorzkich leków, by zachować pożądane zdrowie. (...) -Nazwał pan zły humor zbrodnią,
zdaje mi się to przesadą. - Zgłoa nie - odpoweidziałem - jeśli to, czym się szkodzi sobie i swym najbliższym, zasługuje na to miano. Czy nie dość, że nie umiemy się nawzajem uszczęśliwiać, czyż musimy jeszcze ograbiać się wzajem z przyjemności, która każde serce czasami samo sprawić sobie może? Pokaż mi pan człowieka, który jest w złym humorze, a przy tym tak dzielny, by go ukrywać, a samemu znosić, nie niszcząc wokół siebie radości! Czy też nie jest to raczej wewnętrzna niechęć do niedostatku własnej godności, niezadowoelnia z samego sibie, które zawsze jestz związane z zawiścią podszczuwaną przez głupią próżność? Widzimy szczęśliwych ludzi, których nie my uszczęśliwiamy, i to jest nieznośne. (...) Biada tym - rzekłem - który posługują się przemocą, jaką posiadają nad czyimś sercem, by ograbić je z prostych radości kiełkujących w nim samym. Wszystkie podaruunki, wszystkie uprzejmości świata nie wynagrodzą jednej chwili zadowolenia z siebie, która nam zatruła zawistną zgryźliwość naszego tyrana. (...) Ktróż sobie mówi codziennie - zawołąłem - nie możesz nic innego uczynić dla swoich przyjaciół, jak pozostawić im ichg radość i pomnażać ich szczęśćie używając go z nimi? Czyż możesz, gdy duszę ich męczy niepokąjąca namiętność i troska ich trawi, dać im choć kroplę ulgi? A gdy spadnie
ostatnia, najprzykrzejsza choroba na stworzenie, któe podkopałeś w dniach kwitnących, i oto leży ono w boelsnym znużeniu z okiem nieczule ku niebu zwróconym i pot oblewo co chwila jego skronie, stoisz przy łózku jak potępienien z najgłębszym poczuciem, że nic nie możesz przy całym swoim majątku, i lęk wewnętrzny cię dławi, że oddałbyś wszystko, by w ginące stworzenie wlać kroplę pokrzepienia, iskrę otuchy.

z 1 lipca

Tak, drogi Wilhelmie, sercu memu są dzieci nabliższe na ziemi. Kiedy na nie patrzę i w małym stworzeniu widzę zarodki wszystkich cnów, wszystkich sił, których kiedyś tak bardzo będę potrzebować, kiedy w uporze widzę całą przyszłą stałość i moc charakteru, w swawoli cały przyszły dobry humor i łatwość wyumykania się wszelkim niebezpieczeństwom życia, wszystko tak nie zepsute, tak nienaruszone, zawsze, zawsze powtarzam złote słowa Nauczyciela ludzi: "Jeśli nie będziecie jako jedno z tych maluczkich" - A oto, mój najdroższy, my traktujemy te istoty, które są nam równe, które uważać winniśmy za nasze wzory, jak niewolników. Nie powinny mieć woli! Czyż myu jej nie mamy? I w czym nasz przywilej? Że jesteśmy starsi i mądrzejsi? Mój Boże, z Twojego nieba widzisz stare i młode dzieci, i nic wiuęcej, a z których masz więcej radości, to obwieścił Syn Twój już dawno. Lecz oni wierzę Weń i nie słyszą Go - to także stara rzecz - i kształtują swe dzieci na swoje podobieństwo...

z 29 czerwca

I tak w koncu tęksni najniespokojnieszy włóczęga znowu do swojej ojczyzny, i znajduje w swej chacie, na łonie swojej małżonki, w kole swych dzieci, wśród zajęć dla ich utrzymania, całą rozkosz, której szukał daremnie w dalekim świecie.

z 21 czerwca

Głupcy, nie widzą, że włąściwie nie chodzi o miejsce i że ten, który zajmuje pierwsze, rzadko gra pierwszą rolę! Iluż królami rządzi minister, iluż ministrami ich sekretarz! I kto jest wówczas pierwszy? Ten, zdaje mi się, który widzi dalej niż inni i ma tyle mocy lub
chytrości, by ich siły i namiętności zaprząc do wykonania swych planów.

z 8 stycznia 72