[E.T.]

Tu nie ma "chodzi jedynie" lub "nie chodzi jedynie". Jeżeli chcemy rozmawiać o czymś, to przyjmujemy jakąś definicję tego pojęcia. Chcesz zaprezentować jakąś użyteczną definicję dla dyskusji - proszę bardzo.

Kiedy zapytałeś mnie, jaką definicję "wolnej woli" przyjął Dennett w swoim wykładzie, czułem, że o to chodzi, ale zmilczałem. Teraz rzecz się potwierdza. Podejście na zasadzie "zdefiniujmy sobie, a potem pogadajmy" to nie tutaj. Możesz sobie do woli projektować dyskursy i pokazywać konsekwencje włączenia w nie lub usunięcia pewnych zdefiniowanych pojęć, ale w kwestii istnienia wolnej woli wszystko, co można, to zdać sprawę z funkcjonowania potocznego (niefilozoficznego) dyskursu, w który jesteśmy zaangażowani, a obejmującego pojęcie wolnej woli (także z relacji tego dyskursu względem innych), aby je zrozumieć i w efekcie postawioną kwestię unieważnić.

Metafizyczne pytanie o istnienie wolnej woli nie jest pragmatycznym pytaniem o użyteczność pojęcia dla teorii etycznej czy dla regulacji ładu społecznego. To rzeczywiście nie jest spór o pietruszkę, ale prawidłowo spór ten się unieważnia przez rozjaśnienie dyskutowanego pojęcia, a nie pozwala na to, by trwał i mącił ludziom w głowach. Właściwą kwestią jest nie "czy wolna wola istnieje", ale "jak używamy wyrażenia "wolna wola" w potocznym (niefilozoficznym) języku". Dennett słusznie rozróżnia elementy potocznego obrazu świata i ideologię na ich temat, tak jak Wittgenstein rozróżniał gramatykę wyrażeń i metafizykę, która błędnie zdawała z niej sprawę.

Czy Dennett, który uważa "absolutną wolną wolę" za koncept nie do przyjęcia, uważa, że jej odrzucenie pociąga za sobą daleko idące konsekwencje dla etyki i prawa? Nie. Nie oznacza ono bezsensowności wymierzania sprawiedliwej kary. Wszystko pozostaje na swoim miejscu. Potoczne rozumienie wolnej woli w zupełności do tego wystarcza, a filozoficzne "ojej, ale to ma konsekwencje" niczego nie zmienia.

Zachowaj więc dla Siebie uwagi nt. tego, jak powinno się podejść do tematu.