[E.T.]

"Zdrową osobę warto by ukarać, chorą odizolować i wyleczyć." Ale z jakiego powodu "warto by ukarać"? Bo tak? Wydawałoby się oczywiste, że obie osoby należy wyleczyć, tzn. poddać je zabiegom w celu zmiany. Rozmawianie o "karze" w tym przypadku jest bezsensowne - co najwyżej niektóre elementy leczenia/zmiany mogą zawierać cechy kary, ale to wszystko. Nie ma podmiotu do "kary", są tylko zdeterminowane systemy, które możemy odpowiednimi środkami zmienić.

Może wydawałoby się oczywiste, ale ponieważ to nie racjonalne rozważania wg. skończonej liczby ściśle określonych reguł decydują o tym, jaki kształt przyjmuje nasza moralność, tylko złożone uwarunkowania całościowej sytuacji, w jakiej społeczne normy powstają, wobec tego jest sensowne w zdeterminowanym świecie karać zdrowych, a w pewnych przypadkach nie pociągać do odpowiedzialności, ale leczyć. Po pierwsze bowiem nie mamy środków, aby naprawiać każdego sprawcę, po drugie nawet gdybyśmy mieli, koszty rezygnacji z kary byłyby zbyt wielkie, bo przed naprawą każdy mógłby bezkarnie popełnić zbrodnię- co więcej, takich przestępstw i napraw mogłoby być wiele w przypadku każdego pseudo-podmiotu. Dlatego pozwalamy sobie w pewnych przypadkach zwalniać z odpowiedzialności, szczególnie zaś wtedy, gdy w sprawcy nie potrafimy dostrzec świadomej i odpowiedzialnej istoty.

Koniec końców mamy tę moralność jaką mamy. Nie jest ona ściśle uregulowana, bo być nie może. I to ona jest instancją w kwestii tego, kto jest świadomym i odpowiedzialnym podmiotem, a nie fizyka i determinizm, które tutaj nic do rzeczy nie mają. Ani też "to co nazywamy "świadomością"". Jeślibyśmy mieli po temu środki i zdecydowali się na programowanie ludzi z góry, tak aby nie popełniali przestępstw i niegodziwości, wraz z powstaniem społeczeństw (czy to dobre słowo?) złożonych wyłącznie z zaprogramowanych z góry ludzi, nie byłoby mowy o odpowiedzialnych podmiotach.

Jako podmiot odpowiedzialny, świadomy swoich czynów, możesz zaistnieć tylko i wyłącznie w społeczeństwie podobnym do naszego. I tak, część warunków, w jakich zostałbyś wyłączony z odpowiedzialności, ma charakter arbitralny- w tym sensie, że nie ma żadnych ścisłych reguł spoza dyskursu moralnego, które by stanowiły o tym, kto jest odpowiedzialnym (w takim czy innym zakresie i w określonym czasie) podmiotem. Nie możesz wyjść poza ten dyskurs i wyrokować, że tak samo nie ma sensu pociągać do odpowiedzialności kogoś, kto zabił w epizodzie psychotycznym, jak i osobę zdrową popełniającą zabójstwo, bo obie są fizycznie zdeterminowane. Determinizm fizyczny jest pojęciem spoza dyskursu moralnego i tylko przez błędną jego interpretacje osadzającą w ramach tego dyskursu można dojść do wniosków takich, jak Twoje.

Jeżeli obserwator (to coś, co jest świadomością, co uważamy za "ja") jest tylko obserwatorem i nie ma "magicznego" wpływu na decyzje swojego organizmu, to co najmniej niemoralne byłoby (według większości etyk) karanie ciała należącego do takiego obserwatora, powodując, że ten drugi cierpi za to, do zrobienia czego i tak był zdeterminowany. Z lekka niesprawiedliwe to też się wydaje.

To jest błąd, na który zwracał uwagę Dragula. Niemoralna i niesprawiedliwa może być kara tam, gdzie wymierza ją odpowiedzialny podmiot, a gdy takiego nie ma, jak w tym przypadku, nie ma mowy nawet o karze. Takie diagnozy są jednak możliwe tylko w ramach dyskursu moralnego, zawsze w takich przypadkach presuponuje się jego kategorie. Dlatego tego typu gadanie jest bez sensu i nic nie zmienia- jeśli nawet jesteśmy fizycznie zdeterminowanymi istotami i to ruchy cząstek decydują o tym, co robimy, możemy (a nawet przez to właśnie to robimy) prowadzić moralny dyskurs. Ważne jest, że fizyczny opis naszych działań nigdy nie wyklucza ujęcia ich w kategoriach moralnych.

Co więcej, nie ma sensu mówić w takim przypadku, jaki podałeś, o obserwatorze, albo raczej zupełnie niespójny jest Twój opis. To jednak zawdzięczasz swojemu błędnemu ujęciu świadomości i wierze w naznaczone takim ujmowaniem świadomości "ja". Poleciłbym poczytać jednego Austriaka, ale wiem, że się zaprzesz. Nie czytaj, błądź jak Ci się podoba.