[pilaster]

Nie. To co zyskano na odkryciu i kolonizacji Ameryki, znów potem stracono.

No jak stracono. Ziemniaki w najlepsze podbijały europejskie stoły a nowe sposoby upraw się rozprzestrzeniały na tyle skutecznie, że zależność od gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej spadła wyraźnie. 

Wydajność rolnictwa wzrosła, ale wzrost ludności to skompensował. Pod koniec XVIII wieku przeciętny poziom życia w Europie zachodniej był niższy niż sto lat wcześniej

Przeciętny poziom życia w Christianitas osiągnął maksimum w XV wieku, przez kolejne półtora stulecia systematycznie się obniżał, podniósł się znów przejściowo na przełomie XVII/XVIII wieku, (ale nie do złotego wieku XV) by w drugiej połowie XVIII wieku znów spadać.

Spadek konunkturalny, ale nie trwały regres. 

Wręcz przeciwnie, trwały. W czasach maltuzjańskich wzrost populacji zawsze w końcu doganiał wzrost wydajności.

Jednak warunki ekonomiczne, czyli jak to określił Morris "napieranie na twardy pułap" rozwoju społecznego były spełnione i w cywilizacji grecko-rzymskiej w I wieku w chińskiej w wieku XII i znów chińskiej i japońskiej w wieku XVIII. Nigdzie tam owego twardego pułapu nie przełamano. Tylko w Christianitas

Bo trwałej akumulacji nie było. 

Stopy procentowe były za wysokie. Problem w  tym, że nie za bardzo wiadomo dlaczego. Zarówno dlaczego były wysokie i dlaczego później spadły. Skoro spadły to jakaś akumulacja musiała zachodzić. Ale skądinąd wiemy że nie zachodziła. wot, zagwozdka. 

Bo tam nie był spełniony warunek ekonomiczno-demograficzny.

Ale Chrześcijaństwo było.

To warunek konieczny. Ale nie wystarczający