[bert04]

No dobra, a teraz kolejne posty uzupełniające.

Mk 12, 35-37
Nauczając w świątyni, Jezus zapytał: «Jak mogą twierdzić uczeni w Piśmie, że Mesjasz jest Synem Dawida? Wszak sam Dawid mówi w Duchu Świętym: Rzekł Pan do Pana mego: Siądź po prawicy mojej, aż położę nieprzyjaciół Twoich pod stopy Twoje11.  Sam Dawid nazywa Go Panem, skądże więc jest [tylko] jego synem?» A wielki tłum chętnie Go słuchał.

Jezus najwyraźniej chciał wprawić w zakłopotanie "uczonych w Pismie" i ich ośmieszyć.

Bardzo wygodnie jest powiedzieć, że "Jezus żartował, chciał naciągnąć słuchaczy, wprawić ich w zakłopotanie". ALE. Na szczęście dysponujemy innym fragmentem ewangelii, niejako "symetrycznym". Niestety muszę w tym miejscu opuścić Marka i zacytować Jana:

J 10:33-38 Odpowiedzieli Mu Żydzi: «Nie chcemy Cię kamienować za dobry czyn, ale za bluźnierstwo, za to, że Ty będąc człowiekiem uważasz siebie za Boga». 34 Odpowiedział im Jezus: «Czyż nie napisano w waszym Prawie: Ja rzekłem: Bogami jesteście?6 35 Jeżeli [Pismo] nazywa bogami tych, do których skierowano słowo Boże - a Pisma nie można odrzucić - 36 to jakżeż wy o Tym, którego Ojciec poświęcił i posłał na świat, mówicie: "Bluźnisz", dlatego że powiedziałem: "Jestem Synem Bożym?" 37 Jeżeli nie dokonuję dzieł mojego Ojca, to Mi nie wierzcie! 38 Jeżeli jednak dokonuję, to choćbyście Mnie nie wierzyli, wierzcie moim dziełom, abyście poznali i wiedzieli, że Ojciec jest we Mnie, a Ja w Ojcu».

Tak więc u synoptyków Jezus, bez żadnego powodu ani prowokacji ze strony żydów* głosi, że Mesjasz to "coś więcej" niż syn Dawida, skoro Dawid nazywał go swoimi panem. U Jana mamy niejako reakcję na tę prowokację Jezusa (typowy element ewangelii janowej), i tu Jezus cytuje inny psalm, niejako stawiając pod znakiem zapytania swoją boskość. Który fragment był na serio a który żartem, wykrętem? Ja w tym porównaniu widzę rację po stronie chrześcijańskiej.

(*u Mateusza wręcz sam ich prowokuje).

Czy przy okazji chciał powiedzieć, że jest synem Boga? Nie sądzę skoro najwyraźniej nie zrozumieli tak tego słuchacze, gdyż "chętnie go słuchali", a Żydzi by nie słuchali chętnie takiej nauki, czyli słów Jezusa nie zinterpretwali po chrześcijańsku, ale po żydowsku.

Przewiń Marka dwa rozdziały później to zobaczysz, że kwestia interpretacji, czym / kim jest Mesjasz była decydująca w rozprawie przed Sanhedrynem.

Do tego brak u Marka komentarza takiego wyznania, co jest bardzo dziwne wobec braku innych wskazań na Boże ojcostwo Jezusa w jego Ewangelii oraz rozbieżność z żydowską tradycją pochodzenia Mesjasza.

O stosowaniu "dowodu z milczenia" u Marka pisałem w poprzednim długim poście. Tu tylko tyle, że u Marka brak jest komentarzy do bardziej złożonych kwestii, niż ta tutaj. W zasadzie w całej ewangelii znalazłem tylko jedno wyjaśnienie jedne przypowieści, konkretnie w Mk 4:14-20. Cała reszta jest u innych synoptyków, jeśli już.

Dlatego myślę, że nie o to w tym tekście chodzi i Marek - jak i inni jemu współcześni Żydzi - nie nterpretował tego fragmentu po chrześcijańsku, ale po żydowsku, w której to interpretacji nie ma mowy ani o preegzystującym Mesjasza, ani o tym, że to nie tylko syn (potomek) Dawida, ale i Boga. Można też interpretować to i tak, że dla Marka Mesjasz to ktoś więcej niż potomek Dawida, to także syn Boga, ale nie w kontekście cudownego poczęcia, ale zgodnego z usynowieniem w czasie chrztu w Jordanie.

Ten mały fragment nawiązuje do psalmu 110 <1>. Uważam, że interpretacja bez uwzględnienia preegzystencji rozbija się o to jedno słówko: "mego". Jeżeli Jezus cytuje psalm jako psalm króla Dawida i podkreśla to, że dla Dawida Mesjasz jest "mym Panem", to oznacza to, że Mesjasz już w tym czasie istniał.

Można tu kontrargumentować, że w hebrajskiej Biblii użyte są dwa słowa: Jahwe i Adonai. Jest to jednak mało znaczące, jeżeli ten fragment u Marka, Mateusza i Łukasza jest Kyrios to Kyriou.

W sumie argument z Mk 12,35-37 uważam za słaby.

Gros Twoich argumentów to "dowody z milczenia", czyli (nad-)interpretacja fragmentów, w których według Ciebie coś powinno być, ale nie ma. Jak już pisałem, "dowód z milczenia" zawsze należy traktować ostrożnie i ma niższą rangę, niż jakikolwiek dowód z wypowiedzi. Albo mówiąc krótko, argumenty z milczenia Pawła są słabsze.


<1> https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=943&werset=1#W1
[/quote]

---

Jeszcze jedna kwestia. U Marka Jezusa retoryczne pytanie o to, jak Mesjasz może być synem Dawida skoro..., pada w świątyni w czasie nauczania i nie jest skierowane do "uczonych w piśmie" ("Nauczając w świątyni, Jezus zapytał..."). U Mateusza (MT 12,41-46) ta opowieść jest nieco inna i zaczyna się tak: "Gdy faryzeusze byli zebrani, Jezus zadał im takie pytanie: «Co sądzicie o Mesjaszu? Czyim jest synem?»" U Mateusza widać, jaki problem poruszono, powiedziane jest to wprost: czyim jest synem Mesjasz? W przypadku Mateusza zasadniejsze niż w przypadku Marka jest więc twierdzenie, że oprócz chęci ośmieszenia faryzeuszy, Mateusz przemyca też tezę, że Jezus jest synem Boga.

Widzę to odwrotnie. To pytanie nie zostało zadane ze strony faryzeuszy, wprost przeciwnie, Jezus jest tu pytający. Następuje to po serii ataków, wystawiań na próbę, w których po kolei odpierał a to uczonych w piśmie, a to saduceuszy, a to faryzeuszy. Jest jego swoistym kontratakiem. U Marka chronologia jest taka sama, ale nie ma takiego podkreślenia tegoż.

Ponieważ Marek pierwszy napisał swój tekst i Mateusz z niego korzystał, najpewniej celowo go zmienił, żeby widać było jego określoną wymowę. Marek nie wiedział, że Mateusz napisze swoją Ewangelię,

Nie, nie wiedział, ale istnieje hipoteza, że Marek bazował na pierwotnej aramejskiej ewangelii (przypisywanej czasem także Mateuszowi), tzw. Q. Nie musiał zakładać, że jego ewangelia jest i będzie jedyną na świecie i że on musi w niej zmieścić wszystko co najważniejsze do ostatniego niuansu teologicznego. Cała budowa tej ewangelii wręcz temu przeczy. Marek to głównie "życie Jezusa", z paroma dodatkami.

więc proponuję zrobić eksperyment myślowy i odczytać Marka zapominając o Mateuszu i w ogóle o koncepcji cudownego poczęcia z Ducha Świętego - moim zdaniem wtedy nie zobaczy się tezy, którą się u Marka widzi, gdy się wie o koncepcji cudownego poczęcia za sprawą Ducha Świętego.

To Ty ciągle wrzucasz tezę cudownego poczęcia, żeby ją potem walecznie zwalczać. Nie przypominam sobie, żebym ja argumentował tu z tej półki. Nie widzę innej interpretacji Marka, jak preegzystencja boskiego mesjasza. Owszem, z tego fragmentu nie wynika, że już ten preegzystencyjny boski mesjasz może nosić miano Syna Bożego. Ale dla mnie to drugorzędne, może też się nazywać Logos.

Taka interpretacja jest moim zdaniem wysnuta pod tę tezę. Trudno jest zawiesić sąd i zapomnieć o tym, co się wie, w co się wierzy, jakie ma się przekonania (także niewierzącemu), ale  zawsze powinno się próbować to robić w takich przypadkach, inaczej interpretacja będzie skażona błędem.

Nie musisz mnie pouczać, jakby dla mnie jako wierzącego przekroczenie granic swojego wyznania było rzeczą niemożliwą. Owszem, nie porzucę wiary po stwierdzeniu jakiejś niezgodności w Biblii czy jakiejś innej interpretacji. Ale nie dlatego, że tak fanatycznie trzymam się dogmatycznych wykładni. Tylko dlatego, że raz już poszedłem tą drogą, aby potem, po długim czasie, przekonać się, że jednak kościelna wykładnia była lepsza. Od tego czasu regularnie ćwiczę się w podobnych tematach, i zazwyczaj, według mojego doświadczenia, kościelna interpretacja jest co najmniej równie dobra, jak interpretacje alternatywne. A z reguły, jak w tym przypadku, przekonuje mnie lepiej.

---

Mam nadzieję bert04, że nie będziesz miał mi za złe, gdy jeszcze coś dodam.

Wrócę jeszcze do chrztu Jezusa w Jordanie.

Marek: "A z nieba odezwał się głos: «Tyśj jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie»." (Mk 1,11)

Mateusz: "A głos z nieba mówił: «Ten jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie»." Mt (3,17)
U Marka Bóg po chrzcie informuje Jezusa, że jest jego "synem umiłowanym", z czego można wnioskować, że Jezus stał się Synem Bożym po chrzcie w Jordanie, zwłaszcza gdy zestawi to się z resztą tekstu Marka, w którym brak opowieści o cudownym poczęciu. U Mateusza to ludzie obecni przy chrzcie są informowani, że Jezus jest Synem Bożym, co dobrze współgra z resztą tekstu Mateusza, w którym jest opowieść o cudownym poczęciu, czyli mamy informację, że Jezus Synem Bożym stał się już wcześniej (więc to nie Jezus musi być informowany o tym). Tekst w wersji Marka u Mateusza byłby dysonansem, dlatego ma inne brzmienie. Został zmieniony pod nową koncepcję, koncepcję poczęcia z Ducha Świętego.

A u Łukasza na nowo jest "Tyś jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie". Łk 3:22b. Gdyby ta różnica była tak znacząca, Łukasz przejąłby tekst Mateusza.