[E.T.]

Ogólnie pozytywnie. Z negatywnych odczuć pojawia się opór przed reakcją wierzących znajomych i poczucie straty jakiegoś elementu kulturowego i społecznego. Z drugiej strony bardzo silne jest we mnie przekonanie, że „nie ma powrotu”. Tzn. jak już raz „spojrzy się na religię z zewnątrz”, to trudno do niej powrócić, bo widzi się te same mechanizmy utwierdzania się w przekonaniach, co w innych systemach, czy to religijnych, czy to pseudonaukowych. No i ostatecznie czuję się mniej skonfliktowany i swobodniejszy jeśli chodzi o przyjmowanie określonych myśli, czy hipotez.

Ze znajomymi i elementem kulturowym/społecznym chyba w tym względzie łatwiej takiemu autystykowi, jak ja, bez życia towarzyskiego i przywiązania do tradycji itp.

Z kolei to spojrzenie z zewnątrz u początków mojego niedowiarstwa podobnie się objawiało. Jeszcze chodząc do kościoła obserwowałem te elementy, które mają psychologicznie oddziaływać na wiernych. Swoją rolę w tej mojej "konwersji" odegrały takie rzeczy, jak np. niefalsyfikowalne pieprzenie księdza o tym, że bez Jezusa szczęścia być nie może w sytuacji, gdy sam najpewniej borykałem się z dystymią jeszcze będąc dalekim od określenia się jako osoby niewierzącej i gdy wciąż praktykowałem (na cóż mi takie pojmowanie szczęścia?). Zresztą u mnie właśnie ustanie praktyki było konsekwencją niewiary, a nie jednym z czynników przyczyniających się do niej. Dlatego miałem sporo okazji do umacniania tej perspektywy "z zewnątrz" jako uczestnik nabożeństw, a nawet ktoś wciąż modlący się przed pójściem do łóżka- na pewnym etapie już tylko o bliskich, w lęku o nich.

Zresztą mam wrażenie, że podobnie jak u mnie, także Ty miałeś już pewną bazę światopoglądową (tj. światoobraz pozwalający mieć poczucie zrozumienia świata niezależne od tego, czy za tym wszystkich stoi jakiś stwórca) pod niewiarę, a potrzebny był Ci taki emocjonalny switch albo właśnie ten brak praktykowania, aby się ostatecznie zdystansować względem religii.

dla mnie to wystarcza

Ja bym się zastanowił, czy przypadkiem ta pani nie przepraszała w te tony także innych znajomych/dawnych znajomych i czy aby na pewno u innych też się coś w życiu popsuło (kobita mogła przejść jakąś zmianę czy cóś w pewnym czasie, po której żałowała swojej przeszłości i przepraszała za nią innych wierząc, że faktycznie im zaszkodziła swoimi "działaniami").

Zresztą trochę jednak jest tak, że na takie zdarzenia patrzy się zawsze przez pewne okulary i albo nadaje się im pewne znaczenie, bo generalnie w taki poszukujący w podobnych rzeczach sensu sposób się na nie patrzy, albo się nie widzi, bo się nie ma takiej skłonności. Przy czym pewne czynniki emocjonalne mogą najwyraźniej (jak w historii Draguli) uruchamiać pewne skłonności opierające się o podłoże kulturowe (pewne narracje czy gotowe ramy postrzegania rzeczy kultura nam podsuwa), w zależności od indywidualnej podatności (np. lata przerabiania pewnych kwestii we własnej głowie w nastawieniu naturalistycznym może być czynnikiem osłabiającym wpływ tych kulturowych czynników o rodowodach religijnych itp.). Zresztą to jest charakterystyczne, że właśnie silne emocje, w szczególności lękowe, uruchamiają najłatwiej dostępne opcje interpretacji zjawisk, osłabiając jednocześnie zdolności krytycznego namysłu, tak aby w sytuacji postrzeganej jako takie czy inne zagrożenie działać możliwie szybko (nasza ewolucyjna scheda ma tu swoje znaczenie). Z drugiej strony poznawcza sprawność pomaga lepiej panować nad emocjami i nie tak łatwo dawać się opanować lękowi (polecam zresztą lekturę "Schizofrenii w ujęciu poznawczym" m.in. Becka, która opisuje te mechanizmy).