[bert04]

... że co? Jozue mieszkał w Kanaan?

Ale mówimy o historii, czy historiografii? Wszystkie źródła archeologiczne wskazują na to, że Izrael powstał jako odnoga cywilizacji kananejskiej.

Jeżeli uznamy taką wersję, zmienia to tylko termin "podbój" na "wojna domowa". Natomiast nic nie zmienia w kwestii, czy była to wojna religijna (patrz wyżej moje uwagi na temat różnego stopnia religijności w religijności wojen).

Z drugiej strony ciekawie to świadczy „o czasach”, że Izraelici uznali, że narracja „jesteśmy z Aramu, napadliśmy ten kraj i wyrżnęliśmy w pień mieszkańców (niektórych nie wyrżnęliśmy, ale to był błąd)” stawia ich w lepszym świetle niż „jesteśmy stąd”.

Zdaje się, że ta cała historyka krytyczna nie tylko odwraca kwestie "tubylców" i "przybyszów", również odwraca ona kwestie monoteizmu podmiotu lirycznego Biblii. Tamże jest on zainicjowany od Abrahama i uformowany przez Mojżesza przed momentem starcia obu kultur. Natomiast wspomniani historycy skłaniając sią ku teorii, że JHWH był jednym z lokalnych politeistycznych bóstw, w związkach rodzinno-małżeńskich z innymi lokalsami, a jego wywyższenie ponad inne następowało stopniowo i zostało post-factum zreinterpretowane przez autorów wyżej wymiwnionwj księgi.

Nie wiem, która teza jest bardziej przekonująca. Można teraz silić się o jakieś psychologizacje, w którym ofiara utożsamia się ze sprawcą na tyle, że w swojej narracji odwraca role i przekonuje wszem i wobec, że to oni najechali ludy lokalne. Ale nadal to mocną spiskową teorią dziejów pachnie.

Filistyni

Filistyni to wszak kultura Egejska. Ludy afroazjatyckie zasiedlały ten obszar przed ekspansją indoeuropejską.

Trzymając się narracji biblijnej Filistyni są już na miejscu przed inwazją Izraela. I, nadal trzymając się narracji biblijnej, stanowi to znaczącą różnicę do Babilonu, Asyrii czy Hellenów i Rzymian, którzy są tam wskazywani jako najeźdźcy późniejsi.