[Slup]

Ale gdzie ja pisałem, że razi mnie nazwa? Nie razi mnie sama nazwa. Nie razi mnie też np. einsteinowski panteizm, który funkcjonalnie sprowadza się do poetyckiego określania praw rządzących Wszechświatem mianem Boga. Ów „teizm klasyczny” razi mnie nie ze względu na nazwę, ale ze względu na funkcję, co przedstawiłem.

Einsteinowski panteizm to spinozyzm, a to coś więcej niż poetyckie odnoszenie się do praw wszechświata. U Einsteina też jest zadziwienie tajemnicą.

Raczej zaimputowałeś mu funkcję. Stwierdziłeś, że służy on: nadawaniu przekonaniom religijnym mądrego brzmienia, jest intelektualnym onanizmem itd. Sam przyznałeś, że dawniej sam przejawiałeś tego typu postawę, więc wyekstrapolowałeś ją uznając za ogólną. Mi też zdarzało się dokonywać takich uogólnień i pewnie wciąż się zdarza, ale sugeruję tego unikać.

Proponuje następujące rozwiązanie. Nazywajmy teizm klasyczny od teraz agnostycyzmem scholastycznym. Nie jest to idealna nazwa – może znajdziesz lepszą. Następnie potraktujmy agnostycyzm scholastyczny jako jeden z wielu poglądów filozoficznych. Oczywiście można mieć do niego różne zarzuty, czemu częściowo dają wyraz Twoje powyższe wpisy. Zresztą antycypowała je moja uwaga na temat przedostatniej tezy "Traktatu". Zamieściłem ją celowo, żeby uczciwie wskazać na podstawowy problem, jaki według mnie mają tego typu poglądy filozoficzne. Nie twierdzę nigdzie, że agnostycyzm scholastyczny jest prawdziwy (mój pogląd na temat płynnie przechodzi od słabej afirmacji do wątłego zaprzeczenia – może jakaś mała neuronalna sieć rekurencyjna w mózgu). W mojej opinii jest bardzo ciekawą propozycją i dobrze pasuje do pierwszego wpisu w tym temacie, co zresztą było głównym powodem, że w ogóle o nim napisałem.

No nie. Jeśli ktoś twierdzi, że coś jest nieprzydatne, to nie spoczywa na tej osobie żaden ciężar dowodu. Nie możemy przecież oczekiwać od tej osoby, że przedstawi wszystkie hipotetyczne przydatności i dla każdej wykaże fałszywość. Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, że dana rzecz jest przydatna i wystarczy, aby jedną przydatność wykazała.

Można jednak oczekiwać, że wskaże jakieś kryteria tej przydatności. Dodatkowo może też podjąć wysiłek wykazania, że tych kryteriów dany pogląd nie może spełniać. Nie mogę się przecież odnosić do jakiegoś mglistego pojęcia przydatności.

Ale przecież teoria też ma jakąś funkcję. Jej celem jest wyjaśnianie obserwacji. Natomiast „teizm klasyczny” niczego nie wyjaśnia. Jeśli odrzucimy wiarę, to nie jest nam „teizm klasyczny” potrzeby do niczego.

Jeśli ma to być przydatność w wyjaśnianiu empirycznej rzeczywistości, to niemal każdy pogląd filozoficzny ma bardzo skromną lub żadną. Filozofia jest również gramatyką naszego myślenia. Tak jak gramatyka polska jest zbędna użytkownikowi języka polskiego, bo ten użytkownik wie, jak mówić po polsku instynktownie, na tej samej zasadzie filozofia nie jest potrzebna do efektywnego myślenia.

Mnie osobiście w agnostycyzmie scholastycznym przydatne wydaje się kilka jego właściwości. Jako duży fan opisowego podejścia do metafizyki uważam, że jest to eleganckie wyłożenie tego, jakie zobowiązania ontologiczne nakładają na nas powszechnie używane tryby językowe w koniunkcji z odrzuceniem horyzontalnego nieskończonego regresu. Chodzi o to, że zmuszają do przyjęcia pewnego X, wobec którego te tryby językowe się załamują i zaczynają generować paradoksy – zakazując używania zdań twierdzących. Z tego wynika inna funkcja agnostycyzmu scholastycznego czyli jego charakter religioznawczy. Agnostycyzm scholastyczny (częściowo) wyjaśnia, skąd u ludzi bierze się to nieodparte poczucie tajemnicy i jak służy to powstawaniu religii teistycznych bądź agnostycyzmu, który przejawia poetycki stosunek do świata. Wyjaśnia też (pewnie znowu częściowo), jakie struktury językowe wytwarzają teologię negatywną.

Chciałbym też kiedyś zobaczyć formalizację w jakimś sztucznym języku tego poglądu. To byłoby eleganckie cacko.