[anbo]

(Co ma szczególne znaczenie w kontekście Bożego sądu).

Ma znaczenie w kontekście teodycei, to znaczy, czy dobry Bóg może skazywać ludzi na wieczne potępienie w warunkach pokazanych wyżej.

Mnie się zdaje, że teodycea zajmuje się problemem pogodzenia atrybutów "Bóg jest dobry, chce tylko dobra" i jest wszechmocny z obserwacją, że na świecie jest dużo zła, cierpienia, a my rozmawiamy o tym, jak pogodzić atrybut wszechwiedzy jedynego stwórcy świata, który jest prosty, niezłożony i wszechwiedzący. No ale może tylko tak mi się zdaje.

Nie ma natomiast znaczenia, jeżeli odstawimy ten warunek dobroci Boga na bok.

Kwestia dobroci Boga nie ma nic do rzeczy w kwestii problemu wolnej woli człowieka wobec Bożych atrybutów. Natomiast jest problem jak pogodzić dobroć i sprawiedliwość wszechwiedzącego Boga stwórcy z tym, że skazuje na wieczne męki niektóre istoty przez siebie stworzone. Śmiem twierdzić, że tego problemu nie rozwiązuje też koncepcja wolnej woli ponieważ to nic nie zmienia: Bóg z premedytacją stworzył świat, o którym wiedział (i nawet tego chciał skoro jego wiedza jest tożsama z wolą), że niektóre istoty będą w nim cierpieć wieczne męki.

Bóg wszechmocny i wszechwiedzący ciągle jeszcze może stworzyć świat, w którym wszystkie wolne wybory człowieka są z góry przewidziane, a na końcu "wysortować" tych ludzi, którzy w ramach tego świata nie spełnili, nazwijmy to, kryterium jakości.

Że nie spełnią to jako wszechwiedzący wiedział stwarzając świat. Jako wszechmocny mógł stworzyć dowolny, w tym taki, w którym wszystkie stworzone przez niego istoty spełnią kryterium i to spełniając jednocześnie wymóg, że będą postępować wedle swej wolnej woli.

Taka wizja oczywiście nie pasuje za bardzo do chrześcijańskiej wizji świata, bardziej przypomina producenta brojlerów kurzych na większą skalę. Dlatego obrońcy postulatu dobroci Boga starają się jak mogą, żeby Bóg wiedział i nie wiedział jednocześnie, a człowiek miał wolną i zdeterminowaną wolę, też jednocześnie.

Taka (nie mojego autorstwa) propozycja: wszechwiedza Boga polega na tym, że zna wszystkie możliwe ścieżki każdego człowieka, którymi ten może podążyć, dzięki czemu spełniony jest warunek wolnej woli. Stworzył tylko takie istoty, które obojętnie jaką ścieżkę wybiorą to na końcu spełnią - jak to określiłeś - kryterium jakości, co będzie zgodne z dobrocią Boga. Innymi słowy wszyscy zostaną zbawieni bo dobry Bóg stworzył taki właśnie świat. Jest odpowiedzialny, bo nie zaryzykował, że ktoś będzie wiecznie cierpiał. Dał wolną wolę, bo nie narzucił wyborów, narzucił tylko zakres wyborów. W tej koncepcji nieco nagięta jest definicja wszechwiedzy i wolnej woli, bo są w jakimś stopniu ograniczone.

Problem z Bożym sądem (i wolną wolą, co jest powiązane) jest taki, że to co człowiek robi zależy od tego jaki jest, a to jaki jest nie zależy od niego. Przyczyna wszystkiego - w tym tego, jaki kto jest - sprowadza się do przyczyny z Boga, jako jedynego stwórcy świata.

---

W obu przypadkach można przyjąć, że rzeczywistość jest automatem deterministycznym o bardzo dużej liczbie stanów, natomiast pojedynczy człowiek jest podukładem tego automatu. W przypadku przyjęcia istnienia bóstwa ten automat deterministyczny miał projektanta i budowniczego. Z punktu widzenia problemu wolnej woli jednak nie ma to znaczenia. Jeśli istnieje pojęcie wolnej woli, które ma sens w odniesieniu do podukładu automatu deterministycznego, to ma ono zastosowanie bez względu na to, kto i w jakim celu ten automat zbudował.

W żadnym przypadku wola nie jest zupełnie wolna, ale w koncepcji z Bogiem od niczego nie jest wolna, bo Bóg stworzył gotowca (świat z wszystkimi przyszłymi historiami). Bez Boga z atrybutami, które mu przypisaliśmy, świat nie jest gotowy chociaż (statystycznie) zdeterminowany. Przypadek nie daje wolności ale może daje nam ją świadomość? Mamy świadomy stosunek do tego co robimy, więc może poprzez świadomą ocenę własnych działań uczymy nasze mózgi postępowania, którego świadomie od siebie oczekujemy? Jest tylko taki problem, że ta nasza świadoma ocena podlega tym samym zasadom deterministycznym co decyzje. Może przyśni mi się coś mądrzejszego.