[Wron NIEmiecki]

Majac 11 albo 12 lat gdzies w drugiej polowie lat 80'tych czytalem jedna z chemicznych ksiazek Sekowskiego. Mowa byla o eksperymentach z tiosiarczanem sodu, w tym krystalizacji z wydzieleniem ciepla. Ale skad skolowac tenze tiosiarczan, bylo opisane w ksiazce (w tamtych czasach mimo brakow w zaopatrzeniu kombinowalo sie). Kupilem wiec utrwalacz fotograficzny i zaczalem hodowac krysztaly. Wyrosl mi 2 cm piekny krysztal pieciowodnego tiosiarczanu sodu po jakis 3 tygodniach. Troche mi bylo szkoda uzyc do eksperymentow, ale sie wtedy skusilem. Oplacalo sie. To byla naprawde radocha!
Pieciowodny tiosiarczan sodowy tworzy piekne krysztaly, ktore topia sie w 48°C we wlasnej wodzie krystalizacyjnej. Bezbarwny roztwor mozna ostudzic bez krystalizacji. Ale wystarczy wstrzas lub wrzucic zarodek by zaczela sie spontaniczna krystalizacja, ktorej towarzyszy wydzielenie ciepla.

Nieco pozniej doczytalem, ze krystalizacja octanu sodu daje az 58°C. Octan sodu jest poza tym niedrogi, nietoksyczny i latwy do otrzymania w domowych warunkach. Bywa sprzedawany w ogrzewaczach do rak:


Aby uruchomic taki przegrzewacz wystarczy nacisnac na plytke. Wtedy widac natychmiastowa krystalizacje. I cieplo jest w rece.

Po co o tym mowie? Te substancje znalazly zastowanie jako PCM - substancje magazynujace cieplo w procesie rozgrzewania silnikow przy zimnym starcie. Odpowiednia mieszanina soli litu i magnezu rozgrzewa sie do 70-80°C, co ulatwia start silnika. Substancje te sa przedmiotem badan w niemieckiej rewolucji energetycznej.