Witaj!
pilaster napisał(a):No litości, a skąd by chłopi ukraińscy (zresztą w ogóle jacykolwiek chłopi wtedy w RON) w XVIII wieku mieli mieć jakąś świadomość narodową we współczesnym sensie?A czy ja coś pisałem o świadomości narodowej?
Z pewnością można mówić o odrębności i wewnętrznej identyfikacji. Nie uważali, że polscy przedstawiciele ich stanu są ich rodakami, bo ci także padli ofiarą koliszczyzny. Na odrębność wpływały zapewne czynniki kulturowe i religijne, a także językowe (język ukraiński różnił się od rosyjskiego i polskiego).
Choć pojęcie narodu jest w miarę nowe, to pojęcie odrębności i grupy jest stare jak ludzkość. Zawsze istniało jakieś rozgraniczenie między "my" i "oni".